Ίσως να έχετε ακούσει το επίθετο «γαργαντούας», το οποίο κάποιοι το χρησιμοποιούν για να περιγράψουν εκείνον που ζει στην ευμάρεια ή που απλώς τρώει πολύ. Το επίθετο «γαργαντούας» έχει επιβιώσει ως τις μέρες μας από την εποχή του Φρανσουά Ραμπελαί (1484-1553) από το ομώνυμο μυθιστόρημά του, αν κι εκείνη την περίοδο ο όρος «πανταγκρυελισμός» ήταν σε ευρύτατη χρήση. Ο Γαργαντούας και ο υιός του, ο Πανταγκρυέλ, είναι μυθιστορήματα που πραγματεύονται την ιστορία μιας γενεάς γιγάντων, συνεχίζοντας έτσι την μεσαιωνική λογοτεχνική παράδοση που τους θέλει υπερτροφικούς, γλεντζέδες ουμανιστικής αγαθότητας (Βάρσος, 1999). Οι γίγαντες του Ραμπελαί δεν ήταν δική του επινόηση, αλλά τους δανείστηκε από τα Γαργαντούεια χρονικά (Chroniques Gargantuines), δηλαδή από ένα περιπετειώδες ιπποτικό μυθιστόρημα, μέσα από το πλήθος που κυκλοφορούσαν στα τέλη του Μεσαίωνα (Benoit – Dusausoy & Fontaine, 1999).
Οι γίγαντες αυτοί είναι άνθρωποι υπερβολικών διαστάσεων, με πολύ ιδιαίτερη και συνάμα εκλεκτική σχέση με το φαγητό και το ποτό. Παρά το γεγονός ότι είναι γίγαντες και συνήθως τους γίγαντες τους έχουμε συσχετίσει με το φόβο, το δέος λόγω του μεγέθους τους και ίσως και με την κακότητά τους όπως λόγου χάρη τον Κύκλωπα Πολύφημο, οι εν λόγω γίγαντες είναι καλοί και αγαθοί, φιλοπερίεργοι, εραστές της καλής ζωής και της περιπέτειας, αλλά επίσης πρόθυμοι να βοηθούν όπου παραστεί ανάγκη. Το μυθιστόρημα του Ραμπελαί είναι πολυσυζητημένο καθώς αποτελεί παρωδία, δηλαδή αποσκοπεί σε ένα κωμικό αποτέλεσμα, όπου η λογοτεχνία ειρωνεύεται τον ίδιο της τον εαυτό. Με όχημα το γέλιο και με γλώσσα κάποιες φορές σατιρική, κάποιες φορές χυδαία, ο Ραμπελαί επιχειρεί να μετατρέψει τους γίγαντές του σε «σύμβολα της μεγάλης, της γιγαντιαίας αξίας που ο ουμανισμός αποδίδει στον άνθρωπο και σε όλες τις διαστάσεις, υλικές και πνευματικές της επίγειας ζωής του, σύμβολα καθόλου απαλλαγμένα και από μια ειρωνική πλευρά, που υπονοεί μια επιφύλαξη απέναντι στον γιγαντισμό του ουμανιστικού ανθρώπινου προτύπου» (Βάρσος, 1999).
Η σατιρική και αθυρόστομη γλώσσα του Ραμπελαί, αλλά και το περιεχόμενο όσων έγραψε, προφανώς ενόχλησε την Καθολική Εκκλησία η οποία εκείνη την εποχή βρισκόταν σε διαρκή ένταση με την ουμανιστική λογιοσύνη κι έτσι το έργο του καταδικάστηκε από τις αρχές, κυρίως για την αντι – εκκλησιαστική στάση του. Παρά το γεγονός αυτό, η τύχη του συγγραφικού του έργου τυγχάνει μεγάλης αναγνώρισης και μάλιστα σημειώνει τέτοια επιτυχία που είχε ως αποτέλεσμα να εκδοθούν δυο ακόμη συνέχειες και ο Ραμπελαί να παγιώσει τη θέση του στον θεσμό της πεζογραφικής λογοτεχνίας από την εποχή του ως και σήμερα (Βάρσος, 1999).
Πέραν όλων αυτών, θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι ο Ραμπελαί εκτός από καλόγερος στο Τάγμα των Βενεδικτίνων κι έπειτα κοσμικός ιερέας, σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μονπελιέ (Ραμπελαί, 2004) και ως ουμανιστής αλληλογραφούσε με τον Guillaume Budé και τον Έρασμο, των οποίων είχε μελετήσει τα έργα (Benoit – Dusausoy & Fontaine, 1999) και προφανώς το έπος των γιγάντων του δεν το έγραψε αναζητώντας την διασκέδαση, αλλά μέσα από το κωμικό στοιχείο προβάλλει το αίτημα «μιας νέας εικόνας ζωής και των διαστάσεών της (Βάρσος, 1999).
Ο Γαργαντούας που αποτελεί ελεύθερη μετάφραση του Χάρη Σακελλαρίου και που απαλλαγμένο από την αθυρόστομη γλώσσα και σε μορφή παραμυθιού, απευθύνεται σε μικρούς και μεγάλους και θα λέγαμε ότι αποτελεί μια καλή ευκαιρία για μια πρώτη επαφή με το έργο του Ραμπελαί, ταξιδεύοντας τον αναγνώστη σε μια μακρινή εποχή, αυτή του τέλους του Μεσαίωνα, που όμως παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με την σημερινή καθιστώντας το έργο του διαχρονικό και επίκαιρο. Στα πλεονεκτήματα του βιβλίου θα πρέπει οπωσδήποτε να προσμετρηθεί η καταπληκτική εικονογράφηση του Βασίλη Γρίβα.
Βιβλιογραφία
Βάρσος, Γ. (1999). Ιστορία της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας (Τόμ. Α’). Πάτρα: ΕΑΠ.
Benoit – Dusausoy, A. & Fontaine, G. (1999). Ευρωπαϊκά Γράμματα. Ιστορία της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας (Τόμ. Α’). Αθήνα: Σόκολη.
Ραμπελαί, Φ. (2004). Ο Γαργαντούας. (Διασκευή: Χ. Σακελλαρίου). Αθήνα: Μικρή Μίλητος.
Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.
